روایت شکل‌گیری رنسانس در صنعت ماکارونی

اقتصادسبز آنلاین: «مرتضی میثمی فرد»، بنیانگذار «تک ماکارون» و مدیر فعلی شرکت «تک نان جنوب» متولد دی ماه 1320 در گیر و دار جنگ جهانی دوم در شهر اهواز به دنیا آمد، پدر و خویشاوندان پدری او که اصالتا اصفهانی بودند از آنجا به اهواز کوچ کرده و همگی به کار تجارت غلات اشتغال داشتند و مدتی بعد وارد فعالیت‌های کشاورزی شدند. او تحصیلات خود را تا مقطع دیپلم در شهر اصفهان به اتمام رساند و در سال 1341 مصادف با فوت پدر مجدد به اهواز برگشت و مشغول کار و فعالیت شد. گفت‌وگوی صمیمانه‌ «اقتصاد سبز» را با این تولید کننده‌ مطرح ماکارونی در ادامه می‌خوانید.

از شروع فعالیت‌های خود در عرصه صنعت غذا بگویید.

بعد از گذران دوره سربازی، با علاقه‌ای که بطور ذاتی به تجارت داشتم در رشته «مدیریت بازرگانی» شرکت و موفق به قبولی در این رشته شدم؛ تحصیلاتم را در شهر تهران در سال 1348 به اتمام رساندم و پس از آن به اهواز برگشتم تا با همکاری برادرانم که به تازگی مجوز احداث کارخانه آرد را گرفته بودند، به فعالیت در این زمینه مشغول شوم لذا در سال 1348 «کارخانه آرد جنوب» را تأسیس کردیم.
در سال 1351، با علاقه همیشگی‌ام به تولید ماکارونی و با مشاهده کارخانه‌های سنتی تولید کننده ماکارونی که آرد مورد نیاز خود را از ما تأمین می‌کردند، به فکر تولید ماکارونی افتادم؛ اما با شروع انقلاب اسلامی و چند سال بعد از آن که کشور درگیرجنگ تحمیلی شد، امکان دسترسی به این هدف میسر نشد.
درگیر‌و‌دار مسائل جنگ و به دنبال آن مهاجرت بیشتر مردم از خوزستان، اغلب آشنایان به من می‌گفتند که به چه دلیل از اهواز خارج نمی‌شوی و من در پاسخ به آنها گفتم «اینجا خانه وزندگی من است» در نتیجه سنگرمان را حفظ کردیم و فعالیت کارخانه متوقف نشد، حتی تأسیسات برق ما هدف حمله دشمن قرار گرفت اما مجدد توسط نیروهای پشتیبانی مرمت شد.
با پایان گرفتن جنگ، تصمیم ‌گرفتیم کارخانه «آرد جنوب» را توسعه بدهیم، کارخانه ما جزو سومین واحدی بود که یک کارخانه آلمانی را وارد تجارت ایرانی کرد. البته در آن دوره کارخانه سوئیسی «بولر» در ایران فعالیت داشت ولی بازار آنچنانی نداشت؛ به این دلیل که در کل سوئیسی‌ها آدم‌های خشکی هستند و همانند آلمانی‌ها تاجر مسلک و موفق در ایجاد ارتباط نبودند.

کارخانه «تک ماکارون» به چه صورت کار خود را شروع کرد؟

در سال 1372 با علاقه‌ای که از مدت‌ها قبل به احداث کارخانه تولید ماکارونی داشتم قطعه زمینی در اهواز به این منظور خریداری و به دنبال آن مجوزهای لازم را کسب کردم در واقع همه شرایط آماده انجام این ایده بود تا اینکه سفری به تهران داشتم که در این سفر مهندس «کرمانشاهی» که در آن زمان مدیر عامل «بولر» بود را ملاقات کردم و به ایشان گفتم که قصد احداث کارخانه ماکارونی با ظرفیت تولید نیم تن در ساعت را دارم، به من گفتند، نیم تن که خیلی کم است، اگر قصد این کار را داری حداقل یک تن باشد، گفتم هزینه این میزان تولید را ندارم و سرمایه زیادی می‌طلبد، آقای «کرمانشاهی» به من پیشنهاد کرد که به جای اهواز در تهران این کار را انجام بدهم و با آقای «کرمانیان» و ایشان به صورت شراکتی فعالیت کنم، با شناختی که از قبل از آقای «کرمانیان» داشتم و مطمئن بودم از صالحین این صنعت است، تصمیم به این کار گرفتم.

جلسه‌ای گذاشتیم و به توافق رسیدیم البته در ادامه آقایان صادقیان به پیشنهاد آقای کرمانیان به مجموعه ما اضافه شدند و زمینه توافقات اولیه برای احداث «تک ماکارون» با شراکت «حاج میرزا حسن صادقیان»،«حاج عبدالحسین کرمانیان»، «مقتدی کرمانشاهی» و بنده در سال 1372 فراهم شد و با اشرافی که در طی سال‌ها مطالعه و مشاهده حضوری از کارخانه‌های تولید ماکارونی در خارج و داخل کشور کسب کرده بودم با سمت مدیرعامل این مجموعه (‌تک ماکارون) شروع به فعالیت در این عرصه کردم.
در ابتدا با خرید 5 هکتار زمین در محل کارخانه فعلی «تک ماکارون» و خرید آرد مورد نیازمان استارت این کار زده شد و در 25 مهر سال 1377 ‌مراسم افتتاحیه بازگشایی کارخانه «تک ماکارون» برگزار شد که این مراسم مصادف با شروع ریاست جمهوری آقای «خاتمی» بود. البته مدت‌ها پیش از این تاریخ، تولید ماکارونی توسط این شرکت انجام شده بود اما مراسم رسمی در این تاریخ برگزار شد. تا آن زمان کارخانه‌های دیگری در زمینه تولید ماکارونی فعالیت داشتند که به شکل کارگاهی تولیدات خود را ارایه می‌کردند اما روش تولید «تک ماکارون» که به صورت تولید «کانتینیوس» بود تنها مختص این مجموعه بود، در واقع «تک ماکارون» اولین خط تولید ماکارونی به روش «کانتینیوس» بدون دخالت دست از ابتدا تا به انتها را داشت که یک خط بلند تولید اسپاگتی و یک خط کوتاه تولید کننده ماکارونی‌های فرمی است.

روند توسعه شرکت «تک ماکارون» به چه صورت طی شد و چه مشکلاتی وجود داشت؟

با شروع فعالیت‌های «تک ماکارون» این کارخانه در سالهای اولیه مانع خروج 15 میلیون دلار، ارز به خارج از کشور شد. در ابتدا این مشکل مطرح بود که در قیمت‌گذاری به چه صورت عمل کنیم، در بدو ورود دو مهمان در این عرصه حضور داشتند، کارخانه‌های سنتی که ماکارونی را بسته‌ای 45 تومان به فروش می‌رساندند و دیگری ماکارونی وارداتی آنکارای ترکیه که ماکارونی 500 گرمی را بسته‌ای 55 تومان می‌فروخت. ما هم در شروع تصمیم گرفتیم ماکارونی 500 گرمی را با قیمت 50 تومان به‌دست مصرف کننده برسانیم. خوشبختانه پیشرفت‌های خوبی داشتیم و واحد بازرگانی ما تبلیغات خوب و به موقعی در تلویزیون و بیلبوردهای شهری داشت، در آن دوران ما سالی دو سه میلیارد تومان هزینه بابت تبلیغات در سطح کشور داشتیم؛ در نهایت وارد بازار شدیم و دو خط تولید را به 4 خط ارتقاء دادیم و دو خط دیگر از بولر خریداری کردیم؛ در این فاصله در سال1381 توانستیم تولید آرد را با ارز 300 تومان به جریان بیندازیم که این رقم ارزی در پایان ریاست جمهوری آقای خاتمی به 900 تومان رسید درواقع در سال 84 بود که این مجموعه، تولید آرد را با احداث شرکت صنعتی «آرد داران» شروع به کار کرد. درواقع ما در تولید ماکارونی فول اتومات اولین برند بودیم و پس از ما «زرماکارون» و «مانا» بودند که خط‌های جدید تولید را خریداری کردند. البته مانا سابقه بیشتری در این صنعت دارد. فعالیت من تا سال 1390 در «تک ماکارون» ادامه داشت و به دنبال تغییراتی در هیات مدیره که آگاه به مسائل صنایع غذایی نبودند تصمیم به قطع همکاری گرفتم.

چطور شد که تصمیم به احداث کارخانه «تک نان» گرفتید؟

از سال 88 تصمیم به احداث کارخانه «تک نان» در اهواز گرفتم که شاید بهتر بود از ابتدا این شرکت در تهران تأسیس می‌شد. چرا که تهران پایتخت است و 20 میلیون جمعیت دارد و اهواز 4 میلیون نفر جمعیت دارد. با یک حساب ساده هم مشخص است که منفعت این کار در تهران بسیار بیشتر از اهواز بود. این تصمیم مصادف با ریاست جمهوری آقای «احمدی نژاد» بود که در آن دوران خطابه‌ای طولانی در‌خصوص نان‌های صنعتی ایراد کرد که خیلی‌ها متأثر از صحبت‌های ایشان دچار ورشکستگی شدند و معدود شرکت‌ها با اتکا به پشتوانه مالی و اعتباری که داشتند توانستند در این مسیر دوام بیاورند و در صنعت بمانند.خوشبختانه تک نان امروز درروز ساعتی 1.5 تن تولید دارد که رقم قابل توجهی است و در سال 93 به بهره برداری کامل در زمینه تولید نان‌های مسطح رسید ما از
5 کمپانی معروف دنیا مشاوره گرفتیم و کارشناسان ما تحصیل کرده از آلمان و انگلیس هستند‌؛ امروزه 10 محصول در سبد تولیدات «تک نان» به مصرف کننده ارایه می‌شود که شامل نان‌های مسطح و حجیم می‌باشد.

در‌خصوص روش تولید نان تست توضیح می‌دهید و اینکه چطور شد تصمیم به افزودن این نان به سبد کالای «تک نان» گرفتید.

نان تست از گروه نان‌های حجیم است که برند اصلی این نان در کشور، متعلق به «سه نان» است که با ظرفیت بسیار بالایی این نان را تولید می‌کند البته در مرکزیتی که 20 میلیون جمعیت دارد، بالطبع باید میزان بیشتری تولید شود؛ اصل نان تولیدی در آلمان و کشورهای اروپایی، به شکل تست است که اشکال مختلف دارد و ما هم این نان را به تولیدات خودمان اضافه کردیم. البته ما در تولید نان‌های دیگری از قبیل ‌نان گاتا و نان‌های قندی و.. فعالیت داریم. بعد از تولید نان لواش بود که تصمیم به تولید نان تست گرفتیم که کار سختی نبود ‌خصوصاً برای کسانی که در تولید نان تجربه دارند، پیش از این تصمیم در سال 1365 که «محمد فروزنده» سرپرست استانداری خوزستان بودند در جلسه شورای آرد و نان به من پیشنهاد تولید نان ماشینی را دادند و این موضوع گذشت و ما در سال 1984 به همراه آقای «کرمانشاهی» به آلمان رفته و از یک کارخانه نان بازدید کردیم که 5 خط در تولید نان‌های حجیم داشت، یکی از مهندسان آلمانی در آنجا به من گفت «عمر گندم دو سال است و وقتی آرد شد 3 ماه عمر دارد و زمانی‌که نان شد 5 روز تاریخ مصرف دارد اما زمانیکه به شکل خمیر در می‌آید 5 دقیقه بیشتر ماندگاری ندارد، اگر می‌توانی از پس این کار برآیید وارد این عرصه بشوید» من آنجا دچار ترس شدم اما تقدیر به گونه‌ای شد که این کار را هم تجربه کردم.

چه برنامه‌ای برای آینده دارید؟

به‌زودی قصد داریم خط تولید نان تست را از نیمه اتوماتیک به اتوماتیک تبدیل کنیم و تولیدات ما به‌صورت قطعه‌ای است اگر قطعه یک کیلیویی باشد 3 هزار قطعه در ساعت و اگر 500 گرمی باشد 1500 قطعه در ساعت خواهد بود.

به‌عنوان کسی که بنیانگذار سبک نوینی در تولید ماکارونی است، برای شکوفایی صنعت و جهش تولید در شرایط کرونا چه راهکاری دارید‌؟

متأسفانه در کشور ما در سطوح بالا و پایین مجموعه‌های تشکیلاتی همخوانی وجود ندارد؛ در حال حاضر سیستم گمرگی قطع شده و ثبت سفارش صورت نمی‌گیرد، بی‌برنامگی زیادی در سیستم گمرگی ما وجود دارد و افراد غیر مسؤول ‌زیادی بر سرکار هستند؛ حال شعار جهش تولید و رفع موانع تولید می‌دهند، متأسفانه چنین چیزی در زیر مجموعه ادارات وجود ندارد، در اصل، صدر با ذیل همخوانی ندارد. گمرگ ما به‌عبارتی مشکل‌سازترین اداره است و در این سازمان تماماً سنگ‌اندازی می‌کنند درحالی‌که ‌در گمرگ آلمان وقتی جنسی می‌فرستیم 15 دقیقه ترخیص می‌شود. امکان ندارد با این سیستم بتوان موفق شد، پیشرفت تعریف خاصی دارد ولی ما تعریفی برای آن نداریم من الان 80 سال دارم ولی هیچ وقت از کار غافل نبوده‌ام.
در تولید ظرفیت حرف اول را می‌زند؛ کارخانه‌ای که باید 24 ساعت کار بکند اگر 8 ساعت کار کند باز هم تمامی هزینه‌ها بر سرجای خود باقی است؛ الان درصنعت یک مشکل اساسی ظرفیت و مشکل دیگر ما عدم ورود قطعات ماشین‌آلات مورد نیاز است و در کنار این دو مشکل با سیستماتیک شدن فعالیت‌های گمرگ اوضاع نه بهتر بلکه بدتر هم شده است.