دانه غلات (یا غلات ساده) دانه‌هایی کوچک، سخت و دانه‌های خشک خوراکی هستند که روی گیاهان علف ‌مانند، به نام غلات رشد می‌کنند.آن‌ها غذای اصلی بسیاری از کشورها هستند و تا حد زیادی، بیشتر از هر گروه مواد غذایی دیگر، انرژی غذایی سراسر جهان را فراهم می‌کنند . غلات نقش عمده‌ای در تاریخ بشر ایفا کرده‌اند و پیشرفت در زمینه‌ی کشاورزی غلات، چنان عمده است که باعث توسعه تمدن می‌شود.انسان‌ها عمده مصرف‌کنندگان غلات هستند اما غلات برای تغذیه و فربه کردن دام نیز استفاده می‌شود. هم‌چنین غلات می‌توانند به محصولات غذایی مختلفِ فرآوری‌شده نیز بدل شود.

غلات از اصلی ترین منابع غذایی جهت تغذیه و قرار گیری در رژیم غذایی انسان به شمار می رود. متخصصان تغذیه گنجاندن انواع غلات را در برنامه غذایی روزانه ضروری دانسته اند، چرا که انواع ویتامین ها و املاح معدنی مورد نیاز بدن را می توان در غلات به وفور یافت.در زیر به چند غلات مهم اشاره میشود:

گندم: از مهمترین و در عین حال ضروری ترین غله در میان انواع غلات به شمار می آید. غذای اکثر مردم در جهان را این دانه پر خاصیت به خود اختصاص داده است. امروزه در بسیاری از کارخانه ها و شرکت ها در حوزه صنایع غذایی، گندم به صورت های مختلفی فرآوری و بسته بندی می گردد. گندم پوست کنده و بلغور گندم از جمله  محصولات بدست آمده از گندم است که به صورت فله و یا  بسته بندی در بازار موجود است. گندم از خواص بسیار زیادی برای سلامتی بدن برخوردار است. مهمترین عناصر موجود در این غله پر کاربرد، فیبر بسیار زیاد آن، کربوهیدرات و پروتئین می باشد. همچنین در مغز دانه گندم، مقدار زیادی ویتامین E  وجود دارد. از دیگر خواص گندم و فراورده های آن می توان به مواد معدنی مانند کلسیم، منیزیم، مس، ید، پتاسیم، روی و ویتامین هایی نظیر B کمپلکس، B6 و … اشاره نمود. برخی از مهمترین خواص گندم در حفظ سلامتی بدن عبارتند از:

کنترل وزن: طبق تحقیقات صورت گرفته در حوزه صنایع غذایی، گندم کامل به عنوان یکی از غلات مفید در راستای کنترل و کاهش وزن به خصوص در خانم ها شناخته شده است.

افزایش انرژی: گندم با دارا بودن سطح بالایی از ویتامین B و همچنین کربوهیدرات، ضمن کسب انرژی، فرد را برای مدت زمان زیادی نیز سیر نگه می دارد.

بهبود متابولیسم بدن: گندم و فراورده های حاصل از آن مانند گندم پوست کنده، بلغور گندم و … به خاطر فیبر بالایی که دارند موجب بهبود متابولیسم و سوخت وساز مناسب بدن می شوند.

جو

جو نیز یکی از انواع غلات با ارزش غذایی بسیار بالا می باشد که به خاطر خواصی که دارد، قرارگیری آن و فراورده های آن نظیر جو پوست کنده، بلغور جو و … در رژیم غذایی افراد در گروه های سنی مختلف از جمله کودکان و افراد مسن، بسیار ضروری است. از مهمترین ویتامین ها و املاح معدنی موجود در جو،  پروتئین، کلسیم، فیبر، کربوهیدرات، آهن، اکثر ویتامین های گروه B ، منیزیم، روی و … می باشد. اما نقش غله جو با توجه به خواصی که دارد، در سلامتی انسان و مقابله با انواع بیماری ها به شرح ذیل می باشد:

تنظیم فشار خون: غلات با توجه به فیبر بالایی که دارند در کاهش فشارخون افراد بسیار موثر هستند، علاوه بر این بخاطر غنی بودن از کلسیم، پتاسیم و منیزم نیز فشار خون را تنظیم می نماید.

حفاظت در برابر سرطان: لیگنان ماده موجود در جو بدن را در مقابل ابتلا به انواع سرطان مانند سرطان سینه و … محافظت می نماید. همچنین سلنیم موجود در این غله پر خاصیت مواد سرطانزا را در بدن کاهش داده و باعث بهبود سلول های آسیب دیده از تومور می گردد.

موثر در کاهش حملات قلبی: ویتامین B3، فولات، فیبر و پتاسیم موجود در جو و فرآورده های آن با کاهش کلسترول خون،  بدن را در مقابل حمله های قلبی ایمن می سازد.

ترمیم بافت های آسیب دیده بدن: دانه جو سرشار از فسفر بوده و نقش مهمی در بازسازی و ترمیم سلول های آسیب دیده بدن دارد. همچنین فسفر روند استخوان سازی را در بدن تسریع می نماید.

ذرت : از جمله انواع غلات است که به چندین روش فراوری و مورد استفاده قرار می گیرد. دانه تازه ذرت به عنوان گیاه و سبزی در غذاهایی مانند سوپ و … کاربرد دارد و دانه خشک شده ذرت نیز به عنوان ذرت بوداده و پاپ کورن و .. استفاده می شود. ذرت نیز ویتامین ها و املاح بسیار زیادی نظیر کربوهیدرات ها، آنتی اکسیدان، پروتئین، اسید فولیک، ویتامین B6، B12، C و … در خود جای داده است. اما این غله بسیار خوشمزه و پرخاصیت چه نقشی در سلامتی ما ایفا می کند؟

تقویت کننده بینایی: ذرت به خاطر داشتن ماده زیگزانتین و لوتئین باعث تقویت حس بینایی در فرد می گردد و بیماری هایی نظیر آب مروارید و ماکولا را به میزان چشمگیری کاهش می دهد.

رفع کم خونی: غله ذرت به خاطر داشتن سطح بالایی از آهن، اسید فولیک و ویتامین B12  تولید سلول های قرمز خون در بدن را افزایش داده و باعث رفع کم خونی فرد می گردد.

فواید ذرت برای زنان باردار: مصرف ذرت در زنان باردار به خاطر داشتن اسید فولیک برای جنین بسیار مفید است و از نقص عضو و ناهنجاری های مادرزادی جلوگیری می کند، ضمن اینکه به خاطر فیبر بسیار زیاد، مانع از ایجاد یبوست در زنان باردار می شود.

تامین انرژی و تقویت کننده بدن: ذرت از جمله غلات بسیار پر مصرف در رژیم غذایی ورزشکاران می باشد. کربوهیدرات موجود در ذرت، به کندی هضم می شود و این خاصیت باعث سیر نگه داشتن فرد در مدت زمان طولانی تری شده و بدین صورت، انرژی فرد را در تمرینات و فعالیت های ورزشی تامین می نماید.

چاودار

گیاهی است از خانواده ی گندمیان که بسیار شبیه گندم و جو دوسر به نظر می رسد، به رنگ خاکی تیره دیده می شود و پوسته ندارد. چاودار یکی از 5 غلات پر مصرف دنیا محسوب می شود. چاودار یکی از بهترین انواع غلات سرشار از فیبر است که بعضی از خواص مهم آن به شرح زیر است:

لاغری و کاهش وزن:  چاودار کالری کمی دارد. مقادیر بالای فیبر موجود در چاودار به کاهش اشتها کمک کرده و با جلوگیری از پرخوری باعث لاغری و کاهش وزن می شود.فیبر موجود در چاودار به سم زدایی و پاک سازی روده ها به کاهش چربی شکم کمک می کند.مقادیر بالای فیبر و پروتئین موجود در چاودار به بهبود متبابولیسم بدن و چربی سوزی کمک کرده و با افزایش انرژی روزانه باعث لاغری و کاهش وزن می شود.

کودکان: یک مطالعه اخیر نشان می دهد که چاودار به دلیل خواص ضد التهابی قوی که دارد، خطر ابتلا به آسم در کودکان را کاهش می دهد.

دیابت و قند خون: چاودار دارای شاخص گلیسمی پایین است و مقادیر بالای فیبر موجود در آن با کاهش تولید گلوکز در خون به کاهش قند خون کمک کرده و خطر ابتلا به دیابت نوع 2 را کاهش می دهد.

معده و دستگاه گوارش: فیبر موجود در چاودار به بهبود هضم غذا کمک می کند، معده درد را درمان می کند، خطر ابتلا به زخم معده را کاهش داده و برای سلامتی دستگاه گوارش مفید می باشد.

یبوست :مقادیر بالای فیبر موجود در چاودار به بهبود حرکات روده کمک کرده و به پیشگیری و درمان یبوست کمک می کند.

درمان سنگ کیسه صفرا: چاودار حاوی مقادیر بالای فیبر است که ترشح اسید های صفراوی را کاهش داده و خطر ابتلا به بیماری دردناک سنگ کیسه صفرا را از بین می برد.

کلسترول خون و قلب: مقادیر بالای فیبر موجود در چاودار به کاهش کلسترول خون بالا کمک کرده و خطر ابتلا به بیماری قلبی و عروقی را کاهش می دهد.

فشار خون: مقادیر بالای فیبر، ویتامین ها و مواد معدنی موجود در چاودار به کاهش فشار خون بالا کمک می کنند.

سرطان: تحقیقات نشان داده که مصرف چاودار به دلیل مقادیر بالای آنتی اکسیدان ها و فیبری که دارد، خطر ابتلا به انواع سرطان از جمله سرطان کولورکتال، سرطان روده بزرگ، سرطان پستان و سرطان پروستات را کاهش می دهد.

پوکی استخوان: چاودار حاوی مقادیر بالای منیزیم و کلسیم است که تقویت استخوان ها و دندان ها کمک کرده و خطر ابتلا به پوکی استخوان را کاهش می دهند.